|
3.
Program pracy sieci
|
| 1. Stres informacyjny, jako odmiana stresu cywilizacyjnego i jeden z negatywnych skutków postępu technologicznego |
| Problemy poruszane podczas spotkania |
Działania w sieci |
1. Omówienie celów i założeń projektu sieciowego:
• określenie obszarów samokształcenia,
• ustalenie zasad współpracy i komunikowania się,
• opracowanie planu działania sieci.
2. Doświadczenia człowieka żyjącego w świecie nadmiaru informacji:
• własne doświadczenia w doznawaniu nadmiaru informacji,
• wypowiedzi i odczucia uczniów z różnych etapów kształcenia świadczące o stresie informacyjnym.
3. Dyskomfort towarzyszący zalewowi informacji na tle innych przykrości życia codziennego (pośpiech, hałas, spiętrzenie zadań):
• najważniejsze niedogodności uczestników procesu edukacji,
• odróżnienie stresu informacyjnego od innych rodzajów stresu. |
• Utworzenie grupy na platformie internetowej.
• Internetowa dyskusja na temat jednostronności ujmowania skutków rozwoju technologicznego (branie pod uwagę wyłącznie udogodnień lub tylko niebezpieczeństw i zagrożeń).
• W podsumowaniu zbiór różnych argumentów.
• Przegląd oraz ocena statusu i wartości poznawczej pozycji drukowanych oraz tekstów używanych w sieci, dotyczą-cych stresu informacyjnego. Czy mamy do czynienia z nadprodukcją informacji w tej dziedzinie?
• W podsumowaniu zasób materiałów do wykorzystania |
Materiały samokształceniowe
• Levinson P., Miękkie ostrze, Wydawnictwo Muza, Warszawa 1999.
• Morbitzer J., Edukacja wspierana komputerowo a humanistyczne wartości pedagogiki, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2007 |
| 2. Istota i geneza przeciążenia informacyjnego w świetle psychologicznych studiów nad stresem |
| Problemy poruszane podczas spotkania |
Działania w sieci |
1. Popularność pojęcia ,,stres” we współczesnym języku:
• słowo ,,stres” w języku uczniów i nauczycieli – egzemplifikacje; kiedy i jak często używamy tego słowa, co się pod nim kryje, jakie oznacza myśli, emocje i zachowania.
2. Wybrane koncepcje psychologiczne
• omówienie propozycji teoretycznej R. Lazarusa i S. Folkman,
• ogniwa stresu – źródła, dominujący sposób interpretacji sytuacji przez jednostkę, style radzenia sobie.
3. Specyfika stresu informacyjnego:
• przykłady zjawiska dużej liczby szybko emitowanych informacji – ilustracja zjawiska,
• bariery systemu poznawczego (uwagi i pamięci) – ograniczone możliwości odbioru i przetworzenia dopływających informacji. |
• Dyskusja wokół tematów:
- potoczne i naukowe rozumienie stresu psychologicznego,
- klasyfikacja rodzajów stresu ze względu na dominujące emocje: przykłady eustresu (stres z przewagą emocji o pozytywnym znaku) i dystresu (obecność emocji o ujemnym znaku) w codziennym życiu zawodowym oraz pozazawodowym,
- „ilościowe i jakościowe” cechy informacji jako przyczyny stresu.
• Opracowanie I modułu scenariusza zajęć z nauczycielami (z wykorzystaniem wniosków z dyskusji). |
Materiały samokształceniowe
• Heszen-Niejodek I., Teorie stresu psychologicznego i radzenia sobie,[w:] Psychologia. Podręcznik akademicki,red. J. Strelau, t. 2, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000, s. 465–492.
• *Lazarus R., Ocena poznawcza,[w:] Natura emocji,red. P. Ekman i R. Davidson, Gdań-skie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999.
• Ledzińska M., Człowiek współczesny w obliczu stresu informacyjnego, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 2009.
• Ledzińska M., Młodzi dorośli w dobie globalizacji.Szkice psychologiczne, Difin, Warszawa 2011 |
| 3. Przejawy stresu wywołanego informacyjnym przeciążeniem i ich wybrane skutki psychologiczne |
| Problemy poruszane podczas spotkania |
Działania w sieci |
1. Stres psychologiczny w doświadczeniu jednostkowym:
• myśli i emocje towarzyszące stresowi – wymiana doświadczeń oraz rejestr wypowiedzi: jak zachowuję się w stresie?, jaki jest wzór reakcji stresowych u innych osób?
• symptomy stresu życiowego przeżywanego przez uczniów (przejawy, wskaźniki, reakcje otoczenia, w tym rodzaj udzielonego wsparcia).
2. Stres wywołany przeciążeniem umysłu (nadmiarem treści) – perspektywa uczniów
• rejestr zachowań i wypowiedzi uczniów świadczących o przeciążeniu umysłu (np. uwagi, narzekanie, utrata zainteresowania),
• rejestr objawów, fizycznych skutków „przeładowania” – chroniczne zmęczenie, zaburzenia snu itp. |
• Dyskusja na podstawie studiów przypadków:
- skutki „smogu” informacyjnego (przykłady dezorientacji poznawczej, chaosu w umysłach uczniów),
- przejawy „zaczadzenia” pod wpływem treści zagrażających rozwojowi: agresja, nienawiść, pornografia itp.
• Opracowanie II modułu scenariusza zajęć z nauczycielami:
- współczesne środki przekazu jako źródła potencjalnego przeciążenia,
- czy w pracy dydaktycznej nie przyczyniam się do przeciążania umysłu ucznia? (zbyt obszerny materiał, oczekiwanie szczegółów, krótki czas przeznaczony na przygotowanie zadania),
- kiedy chronić ucznia przed przeciążeniem informacyjnym? – sygnały zagrożenia. |
Materiały samokształceniowe
• Hobfoll S.E., Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
• Katra G., „Co przeżyłem?” Kwestionariusz do badania doświadczeń,,,Psychologia Wychowawcza” 1995, nr 38, s. 440–448
• Paris S.G., Ayres L.R., Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem,Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997. |
| 4. Sposoby radzenia sobie z info-stresem na przykładzie wybranych strategii poznawczych |
| Problemy poruszane podczas spotkania |
Działania w sieci |
1. Niezbywalny charakter wybierania czyli selekcji:
• „wybieraj albo giń” – wiedza i system wartości jako źródła kryteriów selekcji,
• kształtowanie umiejętności wyboru jako jedno z zadań edukacji trwającej całe życie,
• znaczenie asertywności w wyborze informacji .
2. Nadawanie struktury jako strategia redukcji informacji:
• porządkowanie (organizowanie) wyselekcjonowanych treści,
• sposoby „ścieśniania” danych (tworzenie planu do tekstu, kreślenie schematów) itd.,
• różnice indywidualne w nadawaniu struktury – potrzeba ,,poznawczego domknięcia” |
• Wymiana doświadczeń z obszaru inicjatyw ukierunkowanych na trenowanie umiejętności selekcji informacji. Czy zwracamy uwagę na potrzebę wyboru?
• Próby zespołowego wypracowania strategii zorientowanych na kształtowanie umiejętności wyboru treści i ich syntezy w konkretnych przypadkach.
• Opracowanie scenariusza III modułu zajęć z nauczycielami:
- Czy zwracam uwagę na potrzebę wyboru?
- Czy na lekcjach z przedmiotu, w zespole klasowym, w ramach przekazu treści programowych trenuję strategie wyboru (marginalizowanie szczegółów, poszukiwanie istoty przekazu itp.)?
- Czy trenuję strategie redukcji informacji, np. nadawanie struktury treściom przedmiotowym?d |
Materiały samokształceniowe
• Czerniawska, E., Ledzińska, M., Jak się uczyć, Wydawnictwo Park Edukacja Bielsko Biała 2007.
• Jagodzińska M., Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania, Helion Gliwice 2008.
• Kossowska M., Umysł niezmienny. Poznawcze mechanizmy sztywności, Wydawnictwa Uniwersytetu Jagielloń-skiego, Kraków 2005.
• Ledzińska M., Czerniawska E., Psychologia nauczania. Ujęcie poznawcze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011 |
| 5. Strategie zapobiegania stresowi informacyjnemu - znaczenie celowej aktywności człowieka w dobie napdprodukcji informacji |
| Problemy poruszane podczas spotkania |
Działania w sieci |
1. Racjonalnie korzystanie z osiągnięć współczesnej techniki:
• dwa filary edukacji medialnej:
a) techniczny – obsługa urządzeń,
b) psychologiczny – korzystanie z nowoczesnej techniki poddane samokontroli i samoregulacji,
• monitorowanie własnych działań pod kątem wyboru i dochodzenia do celu.
2. Wybrane zagrożenia i niebezpieczeństwa egzystencji w świecie zaawansowanej techniki i technologii:
• wzrost popularności kultury ksero,
• gloryfikowanie techniki,
• utrata kontroli sprawowanej nad czasem i sposobem korzystania z komputera podłączonego do sieci.
3. Podsumowanie i ewaluacja działań zrealizowanych w sieci |
Opracowanie scenariusza IV modułu zajęć z nauczycielami:
• Przygotowanie do wspierania uczniów
-Czy przeciwdziałam upowszechnianiu się praktyk określanych przez U. Eco jako kultura ksero? Jak to robię?
-Czy znajduję czas, aby w ramach własnych (przedmiotowych) zajęć ćwiczyć umiejętności pogłębionego rozumienia nowych informacji i wiązania ich z dotychczasową wiedzą?
-Czy kształtuję umiejętności metapoznawcze, na które składa się:
a) planowanie działań,
b) planowanie czasu,
c) monitorowanie wykonywanych czynności (samokontrola)?
-Czy nagradzam za przejawy metapoznania, czyli zachowania świadczące o przejmowaniu przez uczniów odpowiedzialności za uczenie się?
• Przygotowanie do dyskusji z uczniami na temat użyteczności i niewystarczalności powielania materiałów dydaktycznych, podkreślanie potrzeby pozyskiwania oraz przetwarzania danych |
|