W dobie powszechnego dostępu do internetu i mediów społecznościowych, hejt w sieci stał się niestety zjawiskiem wszechobecnym i niezwykle szkodliwym. Agresywne komentarze, wyzwiska, groźby czy rozpowszechnianie fałszywych informacji to tylko niektóre z jego przejawów. Co szczególnie niepokojące, często towarzyszy mu brak odpowiedzialności ze strony sprawców, którzy, ukryci za ekranami komputerów, czują się bezkarni. Ta iluzja anonimowości jest jednym z kluczowych czynników napędzających mowę nienawiści w internecie.

Czym jest hejt internetowy?

Hejt internetowy, definiowany jako działania mające na celu szkodzenie lub poniżanie innych osób w przestrzeni cyfrowej, może przybierać różnorodne formy. Od obraźliwych komentarzy pod artykułami, przez ataki na forach dyskusyjnych, po zorganizowane kampanie nękania w mediach społecznościowych. Jego ofiarami mogą być zarówno osoby publiczne, jak i prywatne, doświadczające nierzadko poważnych konsekwencji psychologicznych, a nawet fizycznych, wynikających z długotrwałej presji i stresu. Warto podkreślić, że hejt to nie tylko subiektywne wyrażanie opinii, ale często celowe działanie mające na celu szkalowanie, poniżenie lub wywołanie cierpienia u drugiej osoby^[1].

Brak odpowiedzialności – czynnik napędzający mowę nienawiści

Jednym z głównych powodów rozprzestrzeniania się hejtu jest poczucie bezkarności, które wynika z percepcji anonimowości w sieci. W rzeczywistości, pełna anonimowość w internecie jest mitem, jednak trudności w szybkim i skutecznym namierzeniu sprawców sprawiają, że wielu czuje się zwolnionych z przestrzegania norm społecznych i prawnych. Ta iluzja powoduje obniżenie progu samokontroli i sprzyja impulsywnemu, agresywnemu zachowaniu. Dodatkowo, poczucie przynależności do anonimowej "grupy" hejterów może wzmacniać to zjawisko, prowadząc do zjawiska deindywiduacji, czyli utraty poczucia indywidualnej odpowiedzialności^[2].

Konsekwencje prawne i społeczne

Mimo pozornej anonimowości, działania hejterskie mogą mieć poważne konsekwencje prawne. Polskie prawo przewiduje odpowiedzialność karną za zniesławienie (art. 212 Kodeksu Karnego), znieważenie (art. 216 Kodeksu Karnego) czy groźby karalne (art. 190 Kodeksu Karnego)^[3]. Niestety, często poszkodowani nie zgłaszają incydentów na policję lub prokuraturę, zniechęceni skomplikowanymi procedurami lub brakiem wiary w skuteczność działań organów ścigania. To prowadzi do poczucia bezradności i utwierdza sprawców w przekonaniu o ich bezkarności.

Ponadto, hejt ma negatywne konsekwencje społeczne. Prowadzi do polaryzacji, podsyca konflikty i niszczy dialog. Długoterminowo, może prowadzić do wzrostu nietolerancji i wykluczenia społecznego.

Jak walczyć z hejtem?

Walka z hejtem wymaga skoordynowanych działań na wielu płaszczyznach:

• Edukacja: Konieczne jest podnoszenie świadomości na temat szkodliwości hejtu i jego konsekwencji, zwłaszcza wśród młodych ludzi. Edukacja cyfrowa powinna obejmować naukę krytycznego myślenia, odpowiedzialnego korzystania z internetu i empatii.

• Wzmocnienie egzekwowania prawa: Organy ścigania powinny być lepiej przygotowane do szybkiego i skutecznego reagowania na zgłoszenia dotyczące hejtu. Warto również rozważyć uproszczenie procedur zgłaszania cyberprzestępstw.

• Odpowiedzialność platform internetowych: Platformy społecznościowe powinny wdrażać bardziej efektywne mechanizmy moderacji treści i szybszego reagowania na zgłoszenia naruszeń. Wiele firm już podejmuje kroki w tym kierunku, ale wciąż jest wiele do zrobienia w kwestii spójności i skuteczności tych działań.

• Wsparcie dla ofiar: Należy zapewnić dostęp do pomocy psychologicznej i prawnej dla osób, które padły ofiarą hejtu.

• Budowanie kultury szacunku: Wszyscy użytkownicy internetu powinni czuć się odpowiedzialni za tworzenie pozytywnej i bezpiecznej przestrzeni online, promując kulturę wzajemnego szacunku i otwartego dialogu.

Podsumowanie

Hejt w sieci i brak odpowiedzialności sprawców to poważny problem społeczny, który podważa podstawy cywilizowanej komunikacji. Skuteczna walka z tym zjawiskiem wymaga zaangażowania ze strony każdego z nas – od edukacji i świadomości, po rygorystyczne egzekwowanie prawa i odpowiedzialność platform internetowych. Tylko poprzez wspólne wysiłki możemy przyczynić się do stworzenia bezpieczniejszej i bardziej szanującej się przestrzeni cyfrowej.

Bibliografia

1. Bieńkowska, A. (2018). Hejt w internecie: Analiza zjawiska w świetle psychologii i prawa. Wydawnictwo Difin.

2. Zimbardo, P. G. (1969). The human dilemma of deindividuation. In Psychology and the human dilemma (pp. 211-255). Scott, Foresman.

3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88, poz. 553 z późn. zm.).

Przypisy

1. Definicja hejtu oparta na analizie zjawiska przedstawionej w publikacji Bieńkowskiej (2018).

2. Zjawisko deindywiduacji zostało szczegółowo opisane przez Zimbardo (1969) w kontekście zachowań grupowych.

3. Zgodnie z polskim prawem karnym, wymienione artykuły Kodeksu Karnego przewidują odpowiedzialność za czyny takie jak zniesławienie, znieważenie i groźby karalne, które często towarzyszą hejtowi internetowemu.